ضمانت نامه سندی است که به موجب آن بانک ضمانت اشخاص حقیقی و حقوقی را در رابطه با انجام تکالیف و تعهدات موضوع قرارداد فی مابین ذینفع (مضمون له ) و ضمانتخواه (مضمون عنه ) تا مبلغ مندرج در ضمانت نامه به عهده می گیرد که در صورت عدم انجام به موقع تعهدات از سوی ضمانت خواه با اعلام ذینفع قبل از انقضای سررسید ضمانت نامه، بانک مبلغ مذکور را در وجه ذینفع پرداخت نماید.
ارکان ضمانت نامه :
- متقاضی (مضمون عنه) یا ضمانت خواه
- ذینفع (مضمون له)
- ضامن (ضمانت کننده)
- وجه الضمان (مبلغ ضمانت نامه)
- موضوع ضمانت نامه
- سررسید (روز پایان ضمانت نامه)
انواع ضمانت نامه:
- ضمانت نامه شرکت در مناقصه یا مزایده: شرکتها ، سازمانها و موسسات دولتی معمولاً برای خرید یا فروش اموال خود از طریق مناقصه و مزایده و برای اجرای پروژهای خود یا تامین خدمات مورد نیاز خود از طریق مناقصه عمل می نمایند. اشخاص شرکت کننده در مناقصه و یا مزایده بایستی همراه با پیشنهاد خود ضمانت نامه ای به کار فرما تسلیم نمایند تا در صورت عدم انجام تعهد به نفع کار فرما ضبط گردد.
- ضمانت نامه حسن انجام تعهد : این نوع ضمانت نامه برای تضمین انجام به موقع تعهدات مضمون عنه ( ضمانت خواه) در مقابل مضمون له (ذینفع) صادر می گردد.(متداول ترین این نوع ضمانت نامه ها تضمین حسن انجام تعهدات ناشی از امضاء پیمان است.)
- ضمانت نامه پیش پرداخت : برای شروع عملیات موضوع پیمان، جهت تجهیز کارگاه و یا تکمیل تجهیزات معمولا کًارفرما درصدی از مبلغ قرارداد را به پیمانکار تحت عنوان پیش پرداخت در مقابل اخذ ضمانت نامه ای تحت همین عنوان پرداخت می نماید و این ضمانت نامه به موازات پیشرفت کار و تهیه صورت وضعیت مرتباً از سوی کارفرما کاهش می یابد.
- ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان: کارفرما برای اطمینان از صحت اجرای کار، مبالغی را به عنوان تضمین حسن اجرای کار ( وجه الضمان) از مبلغ ناخالص صورت وضعیت های پیمانکار به میزان ۱۰ درصد هر صورت وضعیت کسر نموده و در حسابی نزد خود نگهداری می نماید که بنا بر تقاضای پیمانکار و در مقابل ضمانت بانکی، مبلغ تضمین حسن اجرای کار را می تواند به پیمانکار مسترد نماید.این ضمانت نامه که توسط بانک و به درخواست پیمانکار و به نفع کارفرما صادر می گردد به ” ضمانت نامه استرداد کسور وجه الضمان ” معروف است .
- ضمانت نامه گمرکی: صاحبان کالاهای وارداتی برای ترخیص کالای خود در صورتیکه نتوانند حقوق گمرکی مربوطه را نقداً پرداخت نمایند بایستی معادل آن را به گمرک، ضمانت نامه بانکی بسپارند. این ضمانت نامه به سررسید معین مثلاً ۶ ماه،۹ ماه و… و یا به صورت اقساطی صادر می شوند. ضمانت نامه های گمرکی در صورتیکه در سررسید مقرر واریز نگردند، مشمول پرداخت خسارت تأخیر تأدیه خواهد بود.
- ضمانت نامه تعهد پرداخت: این نوع ضمانت نامه ها به منظور قبول پرداخت دیونی در سررسید معین از طرف بانک صادر می گردند.
- ضمانت نامه متفرقه: این نوع ضمانت نامه دارای فرم خاصی نیستند و طبق فرم مورد نظر ذینفع و به درخواست متقاضی به منظورتضمین موارد خاص صادر می گردد.
- ضمانت نامه حسن انجام کار: ضمانت نامه ای است که به منظور اطمینان از صحت کارکرد پروژه اجرا شده توسط پیمانکار طبق قرارداد و حصول بازدهی پیش بینی شده در مدت معین (پس از اجرای طرح و بهره برداری از آن) از پیمانکار، مطالبه میگردد.
شرایط متقاضیان و مدارک مورد نیاز برای صدور ضمانت نامه:
اشخاص حقوقی:
- ارائه تصویر اساسنامه شرکت، آخرین تغییرات اعضاء هیأت مدیره، امضاءهای مجاز سرمایه، شرکت و مرکزاصلی شرکت در روزنامه رسمی.
- تقاضای صدور ضمانت نامه با امضاء ومهر مجاز شرکت به انضمام نامه ذینفع و یا قرارداد منعقده با ذینفع و با قید نوع، مبلغ و مدت ضمانت نامه.
- ارائه مشخصات کامل شناسنامه ای (اعضای هیئت مدیره) و ارائه تصویر اسناد مناقصه ای (در مورد ضمانت نامه های شرکت در مناقصه) تصویر قرارداد یا ابلاغیه ارجاع کار، موضوع مربوط به مشخصات قرارداد و چگونگی پرداختها (درمورد ضمانت نامه حسن انجام کار و پیش پرداخت).
- داشتن حساب و حتی المقدور دارا بودن گردش حساب مناسب، نداشتن چک برگشتی و تسهیلات معوق متقاضی و ضامن و اعتبار سنجی مشتریان
- تعیین مبلغ سپرده نقدی ضمانت نامه، مبلغ ضمانت نامه، نوع وثایق و تضمینات و میزان آنها، متعهدین قرارداد و ضامنین و سررسید ضمانت نامه.
اشخاص حقیقی:
- ارائه تصویر شناسنامه و کارت ملی.
- تقاضای صدور ضمانت نامه و تهیه و تنظیم فرم، پیشنهاد ضمانت نامه با قید نوع، مبلغ و مدت ضمانت نامه.
- اعتبار سنجی متقاضی و ضامنین.
- ارائه مدارک شغلی.
- تعیین مبلغ سپرده نقدی و نوع وثایق و میزان آنها، متعهدین قرارداد و ضامنین و سررسید ضمانت نامه.
انواع وثایق قابل قبول برای صدور ضمانتنامه
- الف) وجه نقد یا طلا یا اسناد خزانه یا اوراق قرضه دولتی و اوراق مشارکت منتشره بر اساس مجوز بانک مرکزی ج.ا.ا. یا سپرده سرمایه گذاری مدت دار، یا حسابهای پس انداز قرض الحسنه نزد بانک یا گواهی های سپرده های سرمایه گذاری مدت دار ویژه عام و خاص یا اوراق قرض الحسنه یا حسابهای ارزی یا حساب سرمایه گذاری مدت دار متقاضی نزد سایر بانکها
- ب) تضمین بانکها یا موسسات اعتباری غیربانکی معتبرخارجی
- ج) سفته با ضمانت قابل قبول بانک ـ اموال غیرمنقول و برگ وثیقه انبارهای عمومی مربوط به کالاـ سهام شرکتهایی که در بورس پذیرفته شده باشند ـ کشتی و هواپیما.
معمولاً یک یا ترکیبی از وثایق مذکور و طبق نظر رکن اعتباری تصمیم گیرنده از مشتری اخذ می شود.