ذیحساب و نظام یکپارچه مدیریت مالی بخش عمومی

ذیحساب و نظام یکپارچه مدیریت مالی بخش عمومی
شغل، نقش یا فرآیند؟
حدود دو سال پیش در کانال فصلنامه تخصصی نظارت مالی یک نظرسنجی با عنوان “ذی حساب در دستگاه اجرایی کیست؟” انجام شد که نتایج آن البته قابل پیش بینی بود!
تعداد کل آراء شرکت کنندگان : 205 رای
• ++++++ ناظر مالی است : 58 رای (28%)
• + هماهنگ کننده مالی است : 3 رای (1%)
• + مشاور مالی است : 4 رای (2%)
• ++++++++++++++ همه این موارد است : 140 رای (69%)

از دو سال پیش تا کنون اولویت ها و قوانین در حوزه مالیه عمومی تغییراتی داشته اند. اما آیا ذیحساب، به عنوان یک شغل یا یک نقش یا یک فرآیند نظارتی به سمت بهبود رفته است؟ دکتر باباجانی در مقاله ای درباره سیستم نظارت مالی ذیحساب محور می گوید:

مسئولیت پاسخگویی وزیران و رؤسای دستگاههای اجرایی مطابق حکم اصل 137 قانون اساسی هم جنبه مالی و هم جنبه عملیاتی دارد. از طرفی در قانون محاسبات عمومی سه وظیفه اصلی شامل تأمین اعتبار (کنترل بودجه)، تطبیق هزینه (خرج) و سایر پرداختها با قوانین و مقررات و همچنین نگهداري و تنظیم حساب ماهانه و سالانه، به ذیحساب محول شده است. از یک نظر، ممکن است چنین استنباط شود که محول نمودن این مسئولیت ها به ذیحساب، سطح نظارت مالی قبل از خرج را ارتقاء خواهد بخشید. اما تحقق این امر، در صورتی امکانپذیر است که اولاً تداوم اجراي این سیستم نظارتی سنتی و ذیحساب محور ضروري باشد، دوماً شرایط و امکانات لازم براي اعمال نظارت مالی توسط ذیحساب مستقر در دستگاههاي اجرایی، فراهم باشد.

حالا اما دولت قصد دارد، نظام یکپارچه مدیریت مالی بخش عمومی، موضوع آیین نامه بند (ز) تبصره (۱۹) قانون بودجه ۱۴۰۲ کل کشور را در دستور کار خود قرار دهد. بر اساس آیین نامه فوق نظام یکپارچه مدیریت مالی بخش عمومی، هوشمندسازی و یکپارچه‌سازی داده‌ها، فرآیندها، پردازش رخدادهای فرآیند مدیریت مالی عمومی (از جمله فرآیندهای تدوین اجرا و پایش (کنترل) بودجه، پایش (کنترل) تعهدات، خرید تدارکات الکترونیکی دولت، حقوق و دستمزد کارکنان مدیریت، نقدینگی مدیریت دارایی‌ها و بدهی‌ها مدیریت مالی خزانه‌داری مدیریت حسابداری و گزارشگری مالی و نظارت مالی و عملیاتی که از طریق استقرار سکوی پلتفرم) خدمت گرای یکپارچه مدیریت مالی بخش عمومی و ایجاد پرونده رقومی (دیجیتال) جامع بودجه‌ای برای طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای و مصارف هزینه‌ای و براساس سازوکار اجرایی مورد توافق شورای راهبری موضوع این آیین نامه عملیاتی می‌شود.

در این نظام که کلیه شرح وظایف نظارتی و کنترل حساب ذیحساب بصورت الکترونیکی و هوشمند توسط فرایندهای سیستم IFMIS انجام خواهد، موجودیت ذیحساب چه تغییری خواهد کرد؟ آیا ذیحساب با مفهومی که در گذشته داشته است، کاکرد خواهد داشت؟

امروزه با تغییر نگاه سنتی به مدیریت مالی که با تغییر در اهداف و رویکردهای آن همراه است و مبانی اصلی آن استفاده از اصول و معیارهای بازار (بخش خصوصی) در بخش دولتی و مدیریت عمومی، جلب مشارکت مردم در انجام امور و برون‌سپاری اداره امور عمومی، تلاش جهت تحقق ارزش‌های صرفه‌جویی، کارایی و اثربخشی در کلیه سطوح دولت و جایگزینی کنترل‌های خروجی و رویکرد مشتری‌محور به ‌جای کنترل‌های ورودی و رویکرد فرایندمحور است. نظام مالیه عمومی در بخش بودجه و بودجه‌ریزی با تحولات بنیادینی روبرو شده است؛ به‌طوری‌که بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد به‌عنوان مدل رایج بودجه‌ریزی در نظام‌های حقوقی مختلف پذیرفته شده و متناظر آن در مرحله نظارت بر بودجه نگاه‌ها معطوف به مفهوم ” حسابرسی عملکرد ” گشته است.

استقرار سیستم یكپارچه مدیریت مالی دولت

شماره نهم فصلنامه تخصصی نظارت مالی : نظام یکپارچه مدیریت مالی بخش عمومی، FMIS، درس آموخته‌های دیگران